1922
Yönetmen: Nikos Koundouros
Çıkış: 1978
Dil: Yunanca
Film süresi: 135 dk.
Yönetmenliğini Nikos Koundouros’un (1926-2017) yaptığı 1922 filmi, Yunan Soykırımı’nın son evresindeki olayları, özellikle de Eylül 1922’de İzmir yangınını çevreleyen olayları konu alıyor. Filmin Yunanistan-Türkiye ilişkilerini bozacağından şikayet eden Türk Dışişleri Bakanlığının baskıları nedeniyle film, Konstantinos Karamanlis’in Yunanistan hükümeti tarafından Yunanistan’da sinemalarda gösterimi yasaklandı. Yasağa rağmen Koundouros, filmin bir kopyasını alarak Yunanistan’daki Selanik Film Festivali’ne sundu ve pek çok ödül aldı. Yunanistan yasağı 1982’ye kadar devam etti. O yıl, Andreas Papandreu hükümeti döneminde, film Budapeşte Film Festivali’nde gösterilecekti ancak gösterimine yarım saat kala Macaristan Dışişleri Bakanlığı tarafından iptal edildi.
1922, Elias Venezis’in, 18 yaşındayken Kemalistler tarafından tutuklanan, esir alınan ve İzmir Holokostu’ndan sonra bir çalışma taburunda köleleştirilen Venezis’in yaşadıklarını anlatan “31328 Sayısı: Kölelik Kitabı” başlıklı anı kitabının uyarlamasıdır. Mahkumlar içeriye doğru yürütüldü, ancak çoğu ya yolda öldürüldüğü ya da zorluklar nedeniyle öldüğü için çok azı varış noktasına ulaştı. İşçi tugayında askere alınan 3.000 kişiden yalnızca 23’ü hayatta kaldı.
Ancak Koundouros uyarlaması biraz değiştirildi ve üç karakter etrafında dönüyor:
Türkiye’nin iç kesimlerine ölüm yürüyüşüne gönderilen bir kadın öğretmen;
ölüm yürüyüşü sırasında aklını kaybeden Yunanlı bir tüccarın karısı;
kaçmayı başaran bir genç oğlan.
İlave Okuma:
The Treatment of Greek Prisoners in Turkey
The Great Fire | Smyrna September 1922
La Mort de Smyrne (The Death of Smyrna), René Puaux
16 Sep 1922: Turks Killed 120,000, East Oregonian
15 Sep 1922: Turks Kill Women and Babes, The Evening Star
18 Sep 1922: Smyrna Ablaze. Stories of Massacre
