Afrika Boynuzu’ndaki pek çok kişi açıkça yardıma ihtiyaç duyarken, Biden yönetiminin “yardım” fikri tam olarak akıllarındaki şey olmayabilir.
ADDIS ABABA, ETIYOPYA – Kanlı bir sivil çatışma ve ABD ile Çin arasında artan büyük güç rekabetinin ortasında, Etiyopya’nın bir sonraki Libya olacağına dair endişe verici işaretler var – ABD’nin yaklaşan bir soykırımı durdurma bahanesiyle askeri müdahalede bulunduğu bir Afrika ülkesi.
Önemli bir askeri yığınak başladı. Geçen hafta, AMERIKAN ordusu yakındaki Cibuti’ye 1000’den fazla Ulusal Muhafız gönderdiğini açıkladı. Bu, Kasım ayında gönderilen özel harekat kuvvetlerinin üstünde yer alan bir yer. Belki de en önemlisi, bir hükümet yetkilisi CNN’e uçak gemisi USS Essex’in – diğer iki büyük amfibi araçla birlikte – Afrika Boynuzu’na doğru buharda pişirdiğini ve daha fazla emir için hazır bekletti.
Haftalardır, savaş davulları ulusumuzun medyasında daha da yükseliyor. NATO’nun eski yüksek müttefik komutanı Amiral James Stavridis Bloomberg ve The Washington Post’takaleme aldığı yazıda, “Etiyopya’nın iç savaşı, ABD askerlerinin çözülmesine yardımcı olabileceği bir sorundur.” dedi. “Doğu Afrika’nın önemli ülkesine barış gücü göndermek ülke çapında popüler olmaz, ancak çatışmayı durdurmanın tek yolu olabilir.” diye de ekledi. Öte yandan, eski Afrika İşlerinden Sorumlu Müsteşar Yardımcısı Jendayi Frazer, Batı’nın 115 milyon nüfuslu ve Fransa’nın iki katı büyüklüğünde bir ülke olan Etiyopya genelinde “uçuşa yasak bölge” kurması gerektiğini savundu.
Etiyopya söz konusu olduğunda, ABD’nin Libya’ya müdahalesinin mimarlarından USAID Başkanı Samantha Power, uzun zamandır savaş tehdidi olduğu anlaşılan bir ifade kullanarak “her seçeneğin masada olduğunu” söyledi. Dışişleri Bakanı Antony Blinken de doğrudan sorulduğunda Etiyopya’ya asker göndermeyi reddetmeyi reddetti.
Kanlı sicili göz önüne alındığında, “insani” bir istilanın konuşulması birçok Etiyopyalıyı endişelendirdi. “ABD, Etiyopya’ya askeri müdahale için bahane arıyor. Irak, Suriye, Yugoslavya ve Libya’daki müdahalelerin oyun kitaplarına atıfta bulunuluyor.” Etiyopyalı bir doktor ve Küresel Etiyopya Savunuculuğu Nexusüyesi Dr. Berhanu Taye MintPress’e konuştu..
Askeri yığınak, zaten 2015’te 2011’de 2018’de 2018’de 2018’de 2 Eylül ayında Başkan Joe Biden, hükümet yetkililerine yaptırım uygularken Etiyopya’ya ulusal güvenlik tehdidi olarak nitelendirmişti. Geçen ay ABD, askerleri Tigray Halk Kurtuluş Cephesi’ne (TPLF) karşı mücadelede yoğun olarak yer alan Eritre’ye de yaptırım uygulamadı.
Beyaz Saray şu anda Etiyopya’dan çeyrek milyar doların üzerinde yardım saklıyor ve ülkenin ABD’ye serbestçe mal ihraç etmesine izin veren ABD yasalarına göre özel ticaret statüsünü sona erdirdi. Eleştirmenler, bunun zaten sallantıda olan ekonomiyi çökertme ve bir milyondan fazla işi tehdit etme etkisi yaratabileceğini söylüyorlar.
Bu haftanın başlarında, bazı Batılı hükümetler (ABD dahil) Etiyopya hükümetini TPLF ile mücadele ederken yaptığı insan hakları ihlalleri nedeniyle kınayan bir bildiri imzaladılar ve bunu kınamadılar. Dışişleri Bakanlığı’nın, NATO’nun kendi ilan ettiği “koruma hakkı” doktrini göz önüne alındığında, Etiyopya’daki eylemleri “soykırım” olarak nitelendirmeyi düşündüğü ve böylece etnik temizliği durdurmak için dünyanın herhangi bir yerine müdahale etme hakkına sahip olduğunu iddia ettiği bildiriliyor.
Ölümcül çatışmaların olduğu bir yıl
Eritre ve Sudan ile sınır komşusu olan Tigray, 7 milyon kişiye ev sahipliği yapan Etiyopya’nın en kuzey bölgesidir. Etnik Tigrayanlar Etiyopya nüfusunun sadece %6’sını oluşturmasına rağmen, halk protestolarının kendilerini iktidardan indirtmelerine neden olduğu 1991-2018 yılları arasında TPLF’nin ülkeyi kontrol ettiği için kamusal yaşamda büyük bir rol oynuyorlar.
Tigrayanlar, ülkenin askeri ve istihbarat servislerinin üst kademelerinde neredeyse her yerde bulunuyorlardı ve ekonomik elitleri arasında büyük ölçüde aşırı temsil ediliyorlardı. Bu, Dr. Taye için, Batı’nın çoğu tarafından göz ardı edilen gayri resmi bir “Apartheid” sisteminden daha az değildi. MintPress ayrıca TPLF’nin bir sözcüsüyle iletişime geçti, ancak yanıt alamadı.
Yeni başbakan Abiy Ahmed, 2018’de iktidara gelmesinden bu yana, destekçilerinin yolsuzluğu ve TPLF’nin kamu yaşamı üzerindeki hakimiyetini azaltmak için çok ihtiyaç duyulan reformlar olarak gördüğü bir dizi değişiklikte TPLF’ye karşı harekete geçti, ancak muhalifler onun görevini aşmak ve etnik azınlığın zulmü olarak görüyorlar.
Savaş kıvılcımı, Ahmed’in TPLF’ye ait askeri subayları komutanlıklarından çıkarmaya çalıştığı Kasım 2020’de geldi. TPLF, Tigray bölgesinin başkenti Mekelle’deki Kuzey Komutanlığı karargahına saldırarak karşı koydu. Aynı ayın sonlarında, TPLF güçleri Eritre’nin başkenti Asmara’yı da bombaladı. TPLF’nin başkente daha da yaklaştığı bildirilirken, aralarında uzun mesafe koşucusu kahraman Haile Gebrselassie’ninde yer aldığı ülkenin spor yıldızlarından bir kısmı devlet askerlik hizmeti için gönüllü oldu.
Etiyopyalı bir kadın, 8 Mayıs 2021’de Etiyopya’nın kuzeyindeki Tigray’da gıda yardımı konusunda başkalarıyla tartışıyor. Ben Curtis | AP
Çatışmalar o zamandan beri devam ediyor, ülkenin hasadının mahvolmaması için yaz aylarında tek taraflı bir hükümet ateşkesi için tasarruf edin. Bununla birlikte, insani yardım maliyetleri son derece vahim olmuştur. Birleşmiş Milletler’e göre, 9 milyondan fazla insan çatışma bölgelerinde yaşıyor ve bunların yaklaşık 400 bini kıtlık benzeri koşullar altında acı çekiyor. Her taraftan belgelenmiş zulümlerin görüldüğü çatışmada on binlerce kişi hayatını kaybetti. Zaten yüksek olan yerinden edilmiş insan sayısı şu anda yaklaşık 4 milyona ulaştı.
TPLF, Etiyopya hükümetinin uluslararası yardım konvoylarının Tigray’a ulaşmasını engellediğini ve Başbakan Abiy’in görevi bırakması gerektiğini savunuyor. Yine de Abiy bu yılın başlarında ezici bir zafer kazandı ve sadece Ekim ayında göreve başlamadı. Süreçle ilgili açık dezavantajlar olsa da (örneğin Tigray gibi savaşın harap ettiği bölgelerde oylama yapılmadı), partisinin yarıştığı sandalyelerin %90’ından fazlasını kazanmasını ulusal bir görevden başka bir şey olarak yorumlamak zor.
Medyanın şeytanlaştırma korosu
Bu nedenle, çatışma nihayetinde Etiyopya ekonomisinin kontrolü için iki siyasi güç arasında bir mücadeledir. Ancak kurumsal medya konuyu hiç de bu şekilde sunmuyor, bunun yerine etiyopya ve Eritre hükümetlerinin bir etnik azınlık grubunu yok etmesi olarak çerçevelemeyi tercih ediyor. Örneğin CNN,:
Eritre askerleri sadece Etiyopya hükümetiyle el ele çalışmakla, Tigrayan halkına karşı acımasız bir kampanyaya yardım etmekle değil; bazı ceplerde tamamen kontrol altındalar ve bir terör saltanatı yürütüyorlar… [bu] soykırımın işaretlerini taşır ve geniş Afrika Boynuzu bölgesini istikrarsızlaştırma potansiyeline sahiptir.
New York Times da haberciliğinin çoğunda benzer bir çizgi izledi. Kendilerini TPLF’ye gömerek, yoldaşlarını “afrika’nın en güçlülerinden biri olan Etiyopya ordusuna karşı bir dizi savaş zaferi elde eden yerel Tigrayan acemi askerlerinden oluşan kavgacı bir güç” olarak tanımladılar.
Birçok Etiyopyalı bu kapsamı eleştirdi. Oregon Eyalet Üniversitesi’nden Etiyopyalı ekonomist Dr. Kassahun Melesse şunları kaydetti:
Bırakın çerçevelemesi, ana akım medya askeri çatışmayla ilgili en temel gerçeği yanlış anladı: Etiyopya Ulusal Savunma Kuvvetleri ile TPLF arasındaki askeri çatışmanın başladığı tarih. Örneğin, neredeyse tüm çatışma haberlerinde, The New York Times federal hükümetin 4 Kasım 2020’de savaşı başlattığını belirtti. Ve medya bu temel gerçeği yanlış aldığı için, bu önermeye dayanan tüm ana teoriler ve çerçevelemeler yanlıştır.”
Taye daha da patavatsızdı. “Batılı ana akım medya, Etiyopya hükümetini şeytanlaştırma amaçlı yalanlar uydurmaya ve dezenformasyon yaymaya devam ediyor.”
Abiy Yanlısı Etiyopyalıların işaret ettiği önyargılardan biri, Times’ınTPLF’nin çocuk asker kullandığı iddialarının bariz bir şekilde beyaz badanaya dökülmeleridir. Muhtemelen buna atıfta bulunan Times, TPLF’yi büyük ölçüde “yüksek motivasyonlu genç acemilerden” oluşan olarak tanımlıyor. Daha da suçlayıcı olan makalenin ortak yazarı, hikayeyi tanıtmak için Instagram’ında bir dizi (silindiğinden beri) resim paylaştı, bunlardan biri sadece çocukları değil, açıkça ergenlik öncesi çocukların tüfek taşıdığını gösteriyor, görünüşte onları “yüksek motivasyonlu genç acemiler” olarak tanımlayan bir başlıkla tamamlandı. TPLF çocuk asker kullanmadığını savunuyor.
Ne yazık ki, yerleşik Batı medya anlatısına meydan okuyan birçok kişi, @HornofAfricaHub , Simon Tesfamariam (@STesfa)ve Abdirahiman Warsame’nin @SomalianFacts gibi , bazıları milyonlarca takipçisi olan devasa hesaplar da dahil olmak üzere sosyal medyadan genişletiliyor. Etiyopyalı gazeteci Hermela Aregawi, kendisi de bir Tigrayan olan Twitter Kıdemli Program Yöneticisi Martha Wolday’in,TPLF karşıtı ve Abiy yanlısı sesleri yasaklama ve müdahale karşıtı hashtag #NoMore bastırma pozisyonunu kötüye kullandığını iddia etti.
Libya: Tarihten bir uyarı
2011’deki Arap Baharı’nın zirvesinde Libya genelinde Muammer el-Kaddafi’ye karşı gösteriler patlak verdi. Kaddafi tarihsel olarak Batı’nın yanında bir diken olmuş, emirlere uymayı reddetmiş ve hem Arap hem de Afrika dünyalarını yerleşik düzene karşı birleştirmeye çalışmıştır. Şanslarını gören Batılı ülkeler, diktatörün iktidarını protesto eden herkesi katletmenin eşiğinde olduğu konusunda hemen uyarıda bulundu. Hemen medya, Kaddafi’nin askerlerine tecavüz protestocuları yapmadan önce Viagra verdiğine dair korkunç ve yanlış haberlerle doluydu. Eğer hesaplara inanılırsa soykırımın eşiğindeydik.
Samantha Power ve Susan Rice gibi Obama dönemi yetkilileri, NATO’nun insan hakları ihlallerini önlemek için dünyanın herhangi bir yerine müdahale edebileceğini belirten tartışmalı “Koruma Hakkı” doktrinini çağırarak askeri yanıt talep eden en yüksek seslerdendi.
Libya insan haklarına medya ilgisi tavan yaptı, müdahale anında Mart ortasında zirve yaptı, bir uçurumdan düşmeden önce ve Google Trends’inverilerine göre on yıl içinde zar zor tartışılıyor. Halkla ilişkiler saldırısına rağmen, Amerikalılar askeri müdahaleye karşı ölü kaldılar. Böylece, Libya uçaklarının artık ABD destekli Cihatçılar olduğunu bildiğimiz güçleri bombalamasını önlemek için, sadece ülkeye “uçuşa yasak bölge” dayatması olarak halka satıldı.
Tabii ki, NATO’nun müdahalesi hızla uçuşa yasak bölgenin çok ötesine tırmandı, savaşın gidişatını tersine çevirdi ve beleagured Cihatçıların Trablus’u ele geçirip Kaddafi’yi tahttan indirmelerine yardımcı oldu. O zamandan beri, Libya kaosa sürüklendi, insan 400 dolarakadar satın alabileceğiniz köle pazarlarıyla dolup tanın. Bugün, Rice ve Power tekrar başa geçti ve Afrika Boynuzu’na uçuşa yasak bölge dayatma konusunda şimdiden ciddi bir konuşma var. Birçok Etiyopyalı için, işler endişe verici bir şekilde 2011’e benzemeye başladı.
ABD, TPLF isyanlarını meşrulaştırıyor
Tigray Halk Kurtuluş Cephesi, 1991 yılında Mengistu Haile Mariam askeri hükümetine karşı uzun ve kanlı bir çatışmanın ardından iktidara geldi. Aynı çatışma nihayetinde Eritre’nin Etiyopya’dan bağımsızlığına yol açtı.
TPLF, görevdeki 27 yılı boyunca, Tigrayanların ülke çapında üst düzey görevlerde yer almaya devam etmesiyle birlikte, devlete girdi. Bu süre zarfında Etiyopya, Marksist-Leninist Mengistu’nun aksine ABD’nin sadık bir müttefikiydi. Etiyopya, ABD’nin bölgedeki dış politika hedeflerini gerçekleştirmesine yardımcı oldu. Bu destek, ABD’nin aşırılıklarının çoğuna göz yummasına yol açtı. Örneğin 2015 yılında Başkan Barack Obama, TPLF koalisyonunun sandalyelerin %100’ünü kazandığı ülke seçimlerini meşru olarak onaylarken, Dışişleri Bakanlığı Etiyopya’yı “demokrasi” olarak nitelendirdi. Bu, TPLF’nin ülkedeki hapishane sisteminde binlerce siyasi mahkumu alıkoyduğunun belirtildiğine dikkat çekerek, “hükümet politikalarına karşı konuşan insanların yanı sıra herhangi bir insan hakları araştırması ve savunuculuğu için dünyanın en misafirperver yerlerinden biri” olduğunu iddia eden İnsan Hakları İzleme Örgütü’nün aksineydi.
Melesse, seçilmiş bir hükümetle terör örgütü ilan ettiği bir grup arasında resmi olarak taraf olmayı reddederek, ABD’nin TPLF mücadelesini fiilen meşrulaştırdığını söyledi. Yetkili, bu tutumun nedenleri arasında “ABD Dışişleri Bakanlığı, USAID ve Tigray’deki isyancıların nedenlerine sempati duyan diğer ABD devlet kurumlarında obama döneminden kalma çok sayıda yetkilinin geri dönmesi” ve “ABD dış politika kuruluşu içinde TPLF’ye destekle Tigray halkına destek veren yanlış görüş” olduğunu savunuyor.
Samantha Power, Tigray’e mali destek sağlamak için bağışçı ülkelerden bakanlarla bir araya geliyor. Fotoğraf | DVIDS
Kasım ayında Washington’da dokuz muhalif siyasi grupla bir araya gelen TPLF, burada Abiy’in ifadesini almak ve kendi rakip hükümetini kurmak için birlikte çalışma anlaşması imzaladı. Bir sözcü toplanan gazetecilere verdiği demeçte, “Ülkenin çeşitli ülkelerinin karşı karşıya olduğu büyük krize ve Abiy Ahmed’in otokratik yönetiminin halklarımıza ve ötesine olan zararlı etkilerini tersine çevirmek için, ülkede güvenli bir geçiş için acil işbirliği yapma, güçlerimizi birleştirme gereğini fark ettik.” dedi. Etkinliği Washington’da düzenlemenin sembolizmi neredeyse hiç gözden kaçamamış.
Hükümet, savaşlarının sadece TPLF’ye karşı değil, aynı zamanda Batı’nın güçlü devletlerinin sömürgeciliğine karşı olduğunu iddia ederek karşılık verdi.
ABD “Yardım” istenmeyen
Bu çatışmanın arka planında ABD ve Çin arasındaki daha geniş jeopolitik mücadele de yer alıyor. Afro-Avrasya’nın büyük kısmını geliştirmek ve ekonomik olarak Çin’e yaklaştırmak için uzun vadeli bir plan olan Kuşak ve Yol Girişimi’nin bir parçası olarak Pekin, Kıta’nın en büyük Çin yatırım alıcılarından biri olan Etiyopya ile Afrika’da büyük yatırımlar yapıyor. 2000-2018 yılları arasında Etiyopya Çin’den 13,7 milyar dolar borç iken, ABD’den 9,2 milyar dolar borç aldı. Bu paranın çoğu büyük altyapı projelerine veya Etiyopya imalatını geliştirmeye gitti.
Çin parası, 2000 yılından bu yana Addis Ababa için 86 milyon dolarlık bir çevre yolu da dahil olmak üzere 50.000 kilometreden fazla yeni yol inşasına yardımcı oldu. Ayrıca, başkent için 475 milyon dolarlık hafif raylı sistem ve ticareti büyük ölçüde artıracak ve ulaşım sürelerini üç günden on saate indiren 750 kilometrelik Addis Ababa’dan Cibuti demiryoluna kadar olan demiryolunun inşasını finanse etti. Çin yapımı Cibuti limanı hızla dünyanın en gelişmiş ve en yoğun ticaret merkezlerinden biri haline geliyor.
Addis Ababa’da sokaklarda yürüyen bireyler, Çinli markaları Amerikan markaları kadar görme olasılığı yüksektir. Huawei ve Tecno, Infinix ve Itel’in Kaliforniya devini de sollamaya hazır olduğu akıllı telefon satışlarında Apple’ı çok geride bıraktı. Çin, Etiyopya ile düzinelerce anlayış hatırası imzalayarak, çoğu önlemle ülkenin bir numaralı ithalat ve ihracat ortağı olmasına yardımcı oldu. Şu anda ülkede 10.000’den fazla Çinli firma iş yapıyor.
Bunda en büyük kaybeden, uzun zaman önce Etiyopya’nın birincil ekonomik ortağı olarak sollanan ABD’dir. Amerikalılar, bu ilişkinin borç tuzağı diplomasisinden biraz daha fazlası olduğu ve Çin’in Afrika genelinde neokolonyalizme giriştiği konusunda uyardılar.
Son yıllarda, ABD Çin’in ekonomik yükselişi nedeniyle giderek daha fazla alarma geçti ve bunu engellemeye çalıştı. Pekin’e yönelik yaptırımlara ek olarak, Tayvan’ı koruma kisvesi altında Güney Çin Denizi’nde ordusunu kurarken Huawei ve TikTok gibi Çinli teknoloji şirketlerinin büyümesini de engellemeye çalıştı. Bu nedenle, Etiyopya üzerindeki ekonomik kontrolünü kaybettiği için, ABD’nin askeri olarak kontrolü yeniden birleştirmeye hazırlanabileceğine dair korkular var.
Çin hükümeti ise Abiy’i kesin bir şekilde destekledi. Çin’in Etiyopya Büyükelçisi Zhao Zhiyuan geçen hafta yaptığı açıklamada, “Çin, Etiyopya halkının yanında kararlı bir şekilde duracak ve etiyopya’nın içişlerine insan hakları veya demokrasi kılık kıyafetiyle dış müdahaleye karşı çıkma konusunda tutarlı bir tutum sürdürecektir.” dedi.
Ancak Abiy’i bir çeşit komünist Truva Atı olarak yaftalamak hata olur. Melesse’nin de belirttiği gibi, ABD ile olan bu kopuş beklenmedikti, hükümeti olarak, “hem ideoloji hem de pratikte Batı’nın kapitalist, liberal demokratik düzeniyle, TPLF liderliğindeki rejimden daha fazla hizalanmıştır.” Yeni başbakan bir dizi pazar yanlısı reformu geçirdi ve hükümete ait işletmeleri özelleştirdi. Ayrıca, genellikle Amerikan gücünün uzantısı olarak görülen iki kurum olan Uluslararası Para Fonu ve Dünya Bankası’ndanborç almaya isteklidir.
Tigray ve diğer bölgelerdeki çatışmalar Etiyopya toplumunu harap etti. TPLF’nin güçlü bir konumda olması ve Abiy’in ifadesini almak için Addis Ababa’ya kadar yürüyeceğine söz verilmesiyle, yakın zamanda kesin bir askeri zafer elde edilmesi pek mümkün görünmüyor. Bu da insani krizin devam edeceği anlamına geliyor. On binlerce mülteci komşu devletlere kaçarken, şiddet olaylarının devam etmesi gıda ve ilaç tedarikini tehdit ediyor.
Washington da dahil olmak üzere dünyanın dört bir yanında düzenlenen ve ABD’nin Etiyopya ve Eritre’ye “Daha Fazla” müdahalesini talep eden büyük mitinglere bakılırsa, pek çok kişi açıkça yardıma ihtiyaç duysa da, Biden yönetiminin “yardım” fikrinin tam olarak akıllarındaki şey olmayabileceğinin farkında oldukları açık görünüyor.
Fotoğraf | özelliği Etiyopya’nın Lübnan’daki cemaatinden bir protestocu, 5 Aralık 2021’de Lübnan’ın başkenti Beyrut’ta ABD ve diğer batı ülkelerinin ülkesine müdahalesine karşı bir pankart tutuyor. Hüseyin Malla | AP
Kaynak:mintpressnews.com
Yorumlar kapalı.